İguana Bakım Rehberi

İguanalar, evcil hayvan besleyenler arasında her geçen gün popülerlik kazanmaktadır. Fakat, bir iguana edinmeden önce şu noktalar üzerinde düşünmeniz gerekir: -Her hayvan gibi iguanalar söz konusu olduğunda da uygun beslenme, barınma ve bakım, zamana ve paraya mal olmaktadır. İguanalarda görülen pek çok rahatsızlık yanlış beslenmeden ve uygun ortamın sağlanamamasından kaynaklanmaktadır. İguanaların temel ihtiyaçlarını nasıl karşılayacağınızı biliyor musunuz? -Doğru beslendikleri ve uygun ortamda bakıldıkları halde igunalarda sağlık sorunları ve yaralanmalar görülebilir. İguananızın gerekli bakım ve tedavileri almasını sağlayacak maddi gücünüz var mı? -İguanalar büyürler. Bebekleri çok şirin buluyor olabilir, bir teraryumda çok kolay bir şekilde bakabileceğinizi düşünebilirsiniz. Peki, igunananız büyüyüp neredeyse iki metre uzunluğuna ulaştığında, hemen hemen küçük bir oda boyutlarında bir kafese ihtiyaç duyduğunda ne yapacaksınız? Yeşil İguanalar Yeşil İguanaların anavatanı Meksika’nın kuzeyinden Brezilya’nın güneydoğusuna kadar uzanan yağmur ormanlarıdır. Bu bölgelerde sıcaklık ve nem yüksektir. İguanalar ağaçlarda yaşar ve güneşlenirler. Sadece bitkiyle beslenirler, diyetleri neredeyse elli çeşit yaprak, çiçek ve meyveden oluşmaktadır. Dolayısıyla bakıldıkları ortam mümkün olduğunca bu koşulları sağlamalıdır. Yeşil iguanalar yumurtlayarak çoğalırlar. Su kaplumbağalarının çoğu gibi, anneler yumurtalarını kuma gömer ve yavrular yumutadan çıktıkları andan itibaren kendi başlarının çaresine bakarlar. Boyları yaklaşık 2 metreye, ağırlıklarıysa 8 kilograma kadar ulaşabilir. Doğru bir bakımla 15 yıl ve daha fazla yaşayabilirler. Beslenme Bitkiler yıkanıp doğranmalı (mutfak robotu önerilir) ve güzelce karıştırılmalıdır. Doğrama ve karıştırma işlemi dengeli bir diyet için önemlidir, çünkü iguanalar vereceğiniz her şeyi yer, lezzetine göre seçmezler. Her seferinde, aşağıdaki listeden 10-15 farklı çeşidi karıştırmanızı öneririz. 4-7 günlük yemeklerini hazırlayıp, buzdolabında saklayabilirsiniz. Oda sıcaklığında hatta biraz daha sıcak şekilde iguananıza verebilirsiniz. İguananızı şu şekilde besleyebilirsiniz: Yumurtadan yeni çıkan yavrular (burundan pelvis bölgesine kadar uzunluğu 35 cm’e kadar olanlar) -Günde iki kez beslenmeli -Bitkiler ince ince doğranmalı veya kıyılmalı Gençler (2,5 yaş altı veya 90 cm’den kısa olanlar) -Günde bir kez beslenmeli -Bitkiler ince ince veya orta boy doğranmalı Yetişkinler (2,5 yaş üstü ve 90 cm’den uzun olanlar) -Her gün veya iki günde bir beslenmeli -Bitkiler iri parçalar halinde verilmeli İçerik Her öğünde, aşağıdaki beş kategorinin her birinde verilen malzemelerden bulunmalıdır. Kalsiyum oranı yüksek sebzeler (diyetin %60-70’ini oluşturmalı, burada yazılanlardan 2 veya daha fazlası öğüne dahil edilmeli): -Hindiba -Kara lahana -Pazı -Maydanoz -Yonca -Adi yonca peleti -Karahindiba yaprağı -Turp yaprağı -Hardal yaprağı -Pancar yaprağı-nadiren -Ispanak-nadiren -ASLA iceberg (göbek/atom) lahana verilmemeli Diğer sebzeler (Diyetin %20-30’unu oluşturmalı, her hafta farklı malzemeler kullanılmalı): -Brokoli -Bamya -Bezelye -Taze fasülye -Kabak -Balkabağı -Rendelenmiş havuç -Tatlı patates -Dolmalık biber -Donmuş karışık sebzeler Tahıl/lif (Diyetin %0-5’ini oluşturmalı): -Tam tahıllı ekmek -Doğal buğday kepeği Meyveler (Diyetin en fazla %10’unu oluşturmalı): -İncir -Kivi -Papaya -Kavun -Elma -Üzüm -Palmiye hurması -Şeftali -Kayısı -Çilek -Erik -Domates -Muz (kabuğuyla birlikte) Vitaminler/Mineraller/Takviye: Toz haline getirilmiş Centrum marka vitamin. 2 birim ezilmiş vitaminle 1 birim toz kalsiyum karbonat veya kalsiyum glukonatı karıştırın. Yumurtadan yeni çıkmış yavrular ve gençler: Öğün başına bir küçük tutam Yetişkinler: Haftada iki kez, kilogram başına 1 tutam Yetişkin dişiler: Aralık ayıncan yumurtlama zamanına kadar, her öğünde 1 tutam Isı İguanalar soğuk kanlı hayvanlardır ve sindirim için ekstra ısıya ihtiyaç duyarlar. Gündüzleri 29-32 °C ve geceleri 21-25 °C arası sıcaklıkları tercih ederler. Bir sürüngen üşüdüğü zaman yediklerini güzelce sindiremez ve hastalanabilir. Kertenkeleler ısı değişimini severler, üşüdükleri zaman kafeste daha sıcak bir bölgeye geçebilirler veya tam tersi. İguananızın en çok vakit geçirdiği yere kaliteli bir termometre yerleştirerek ortam sıcaklığını kontrol edebilirsiniz. Birincil ısı kaynağı: Kafesin içerisindeki ısının uygun aralıklarda kalmasını sağlamanın ilk şartı birincil ısı kaynağıdır. Kafesin üzerine dizilmiş akkor lambalar en iyi ısı kaynaklarından biridir. Fakat bu lambalar geceleri kapatılmalı ve ortam sıcaklığı başka kaynaklarla sağlanmalıdır. Kafesin altına yerleştirilmiş bir ısıtıcı yastık, seramik kızılötesi ısı yayıcılar ya da gececi kertenkeleler için tasarlanmış, çok az ışık veren fakat ısı üreten pahalı akkor lambalar kullanılabilir. Daha geniş alanlar için, odanın sıcaklığını uygun seviyede tutacak bir ısıtıcı veya termostat kullanılabilir. Lamba veya diğer ısı kaynaklarının olduğu odalarda yangın alarmı bulundurulmalıdır. İkincil ısı kaynağı: Kafesin belli bölgelerinde değişken bir sıcaklık sağlamak için daha fazla ısı veren ikincil ısı kaynakları kullanılır. En verimli sonuç için, ikincil ısı kaynağı mekan yüzeyinin sadece %25-30’unu kaplamalıdır. İkincil ısı kaynağı olarak 50-75 watt arası seramik asıllı akkor lamba, hayvanın dokunamayacağı bir yere monte edilerek kullanılabilir. İguanalar için özel olarak üretilmiş güneşlenme spotları da mevcuttur. Bu ısı kaynakları, güneşlenme alanını yukarıdan aydınlatacak şekilde, kafesin dışına yerleştirilmelidir. Lambanın altındaki sıcaklık 32-38 C° arasında olmalıdır. ISI KAYNAĞI OLARAK ISITICI KAYA KULLANMAMALISINIZ. Işık Beyaz ışık: Isıya ek olarak, akkor lambalar aynı zamanda görünür beyaz ışık üretirler. Floresan ve akkor lambalar bir arada kullanılarak iguananın yaşam alanının tamamında görünür beyaz ışık elde edilebilir. Ultraviyole Işınları: İguanaların ısı ve beyaz ışığa ek olarak güneş ışığına da ihtiyacı vardır. UVB adı verilen belli bir ultraviyole ışın spektrumuna gereksinim duyarlar. UVB, iguananın vücudunda D vitamininin üretilmesi için gereklidir. Hiçbir yapay ışık güneş kadar iyi bir UVB kaynağı değildir, dolayısıyla havanın 21 C°’nin üzerinde olduğu güneşli günlerde iguananızı kafesinden kaçmaması için gerekli önlemleri alarak güneşe çıkarabilirsiniz. Kafesin içinde güneşten korunabileceği, gölgelik bir alan olmalıdır. UV ışınları camdan geçmez bu nedenle kapalı bir pencerenin önünde duran iguananız UV ışını alamaz. Güneş ışığının sağlanamadığı durumlarda özel siyah ışıklar UVB kaynağı olarak kullanılabilir. Sürüngenler için üretilen bu siyah ışıklar, floresan mineralleri, posterleri veya saykodelik süs eşyalarını aydınlatmak için kullanılan siyah ışık tüpleriyle karıştırılmamalıdır. Burada kast edilen 290-320 nanometre aralığında ışık yayan siyah ışıktır. Sadece UVB veya UVB ile beyaz ışığı birlikte üreten ışık kaynakları piyasada mevcuttur. Önerebileceğimiz kaliteli iki ürün ZetMed’in sürüngen veya iguana ışıkları ile Durotest’in Vita-Lite’ıdır. Bu UVB lambaları 6 ayda bir yenisiyle değiştirilmelidir. UV ışınları camdan geçmediği için, UVB lambasının kafesin dışına yerleştirildiği durumlarda kafesin üst tarafının tel örgü olması gerekmektedir. UVB kaynağı iguananın vaktinin büyük çoğunluğunu geçirdiği yerden en fazla 45 cm yüksekte olmalıdır, en ideal yükseklik 25-30 cm’dir. Akkor lambayla UV kaynağı aynı yerleri aydınlatmalıdır. Eğer iguananız neredeyse her zaman akkor lambanın altında güneşleniyorsa ve UV lambası kafesin başka bir yerindeyse bu ona hiçbir fayda sağlamayacaktır. Fotoperiyot: İguanalar genelde 14 saat ışığa, 10 saat karanlığa ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, görünür ışık ile UVB ışın kaynağı geceleri kapatılmalıdır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, ek ısı kaynağı gerekebilir. Özet olarak, iguananıza sağlıklı bir ortam sunabilmeniz için çeşitli lambalara ihtiyacınız var; bunların bir kısmı ısı, bir kısmı beyaz ışık ve UVB için gereklidir. Önemli Not: Güneş ışığı sağlanırken ASLA cam kafes kullanılmamalıdır, kafesin üst kapağı olsa bile. Cam, ısıyı hapseder ve ortam sıcaklığının ölümcül derecelere çıkmasına neden olabilir. Önemli Not: Güneşten sonra en iyi ışık kaynağı, floresan veya akkor lambadan elde edile görünür ışık ile sürüngenler için özel olarak üretilmiş siyah ışık lambalarından sağlanan UVB’nin kombinasyonudur. Beyaz ışık ile UVB’yi birlikte üreten ışık kaynakları da mevcuttur. Su ve Nem İguananız için devrilmeyecek bir kap içinde taze su bulundurmanız gerekiyor. Özellikle nemin düşük olduğu kış aylarında haftada birkaç kez iguananıza su buharı sağlamanız gerekmekte. İguanaların çoğu suya dalmayı sever, bu nedenle banyo yapabilecekleri su dolu büyük bir kap bulundurmanız, iguana suya idrar ve dışkı yapabileceği için suyu düzenli olarak değiştirip kabı temizlemeniz gerekir. İşin aslı su dışkılamalarına yardımcı olmaktadır, bu yüzden iguanaları suya batırmak kabızlık tedavisinin bir parçasıdır. Yaşam alanı Yuva: Yuvalarının kapısı sıkıca kapanabilir olmalı. Yuvalarının duvarlarında burunda sıyrıklara neden olacak keskin veya kıymıklı malzemeler kullanılmamalıdır. Tel kafesler ısıyı hapsetmediği için ayak ve burunda travmalara neden olabilir. Uygun bir taban malzemesi, geniş bir yuva ve plastik malzemeyle kaplanmış tel kafes yaralanma riskini azaltır. Yuvaların sade dizayn edilmesi temizlenmesini kolaylaştırır. Ahşap yuvalar temizlik ve hijyen için poliüretan gibi su geçirmez malzemelerle kaplanmalı, birleşme yerleri kalafatlanmalıdır. İguananızı yerleştirmeden önce poliüretanın kuruması için birkaç gün beklenmeli ve yuva havaladırılmalıdır, aksi takdirde zehirlenmeler yaşanabilir. Kertenkeleler rahat hareket edebilecekleri bir alana ihtiyaç duyarlar. Yuvalarının yükseliği en az iguananın uzunluğu kadar olmalıdır (kuyruk dahil); genişliği iguananın uzunluğunun en az üçte ikisi kadar ve uzunluğu da 1,5 ila 2 katı arası olmalıdır. 150 litrelik, üstten kapılı bir teraryum genç bir iguana için yeterli olacaktır. İguanalar hızlı büyüdüğü için, teraryum ne kadar büyük olursa o kadar iyi olur. İguanaların uzunluğu 90 cm’i aşabilir, bu nedenle teraryumunuzu iguananıza özel olarak yaptırmanız gerekebilir. Sıcak bölgelerde, iguananın gezinebileceği açık alana kurulmuş geniş kafesler güzel bir yaşam alanı sağlayabilir. Taban malzemesi: İguananızın yaşam alanı için en uygun olan taban malzemesi ucuz, estetik açıdan güzel, kolay temizlenen, emici ve yutulduğu takdirde sindirilebilir olanıdır. Taban malzemesi olarak gazete kağıdı, kese kağıdı, suni çim, halı veya adi yonca peleti kullanabilirsiniz. ASLA sedir talaşı, çakıl, mısır koçanı, odun talaşı veya vermikülit, böcek ilacı, gübre veya yüzeyaktif maddeler içeren saksı toprağı kullanmamalısınız. Kafes tasarımı ve dekorlar: Tırmanma ve güneşlenme için ikincil ısı kaynaklarının altına koyulan dallar güvenli bir şekilde yerleştirilmelidir. Dallar çeşitli boyutlarda olmalı ve yapışkan öz suyu salgılamamalıdır; en iyi alternatif meşedir. Dalların genişliği iguananınki kadar olmalıdır. Tırmanma platformu olarak halıyla kaplanmış tahtalar kullanılabilir. Düz tabanlı, pürüzsüz kayalar, kapalı alanda yaşadıkları için sık sık kısaltılması gereken tırnaklarını törpülemelerine yardımcı olacaktır. Sürüngenler saklanabilecekleri yerleri severler. Koli, karton boru veya çiçek saksıları kullanılabilir. Saklanma alanları kafesle aynı yükseklikte, iguananın rahatlıkla girebileceği genişlikte olmalıdır. İguananız saklanma alanını kullanmazsa yerini değiştirin veya farklı model ve malzemeleri deneyin. Kafese koyulan bitkiler nem, gölge ve güvenlik hissi sağlar. Aynı zamanda kafese estetik bir görüntü de kazandırır. Yerleştireceğiniz bitkilerin zehirli olmadığından emin olmanız gerekmektedir. Dracaena, Benjamin ve hatmi kullanabilirsiniz. Fakat, iguanalar hatmi çiçeklerini yemeyi severler, bu nedenle çiçeklere böcek ilacı sıkılmamış olmalı ve toprağı vermikülit, böcek ilacı, gübre ve yüzeyaktif maddeler içermemelidir. Çiçeği daha önceden kullanılmış zehirli kimyasallardan arındırmak için yapraklara su püskürtülmeli, verilen su saksıdan dışarı süzülene kadar toprağı sulanmalıdır. Bu süreçte bitkileri kafese yerleştirmeden önce bir süre evin farklı bir yerinde tutmak gerekebilir. Hijyen Kafes, yemek ve su kapları, 1’e 10 ölçüde sulandırılmış çamaşır suyuyla düzenli olarak yıkanmalı ve iyice durulanmalıdır. İguanalar Salmonella bakterisi taşıyabilirler. Bu nedenle iguananızla veya kafesiyle temas ettikten sonra ellerinizi güzelce yıkamalısınız. Ele alıştırma İguanalar genellikle elinize almak istediğinizde kaçmaya çalışırlar. Öncelikle kafesine ve yaşam alanına alışması gerekir. Erken yaşta ele alıştırmaya başlamalısınız. Bu süreçte sabırlı olmalısınız. Günde birkaç kez elinizle yemek sunun, elinizden yemeye başladıktan sonra iguananızı artık elinize alabilirsiniz. İguananıza ilgi gösterin ve belli bir tutma şekliniz olsun. Tutarken iki elinizi de kullanın, göğsünü ve pelvis bölgesini elinizle destekleyin. Sizin onu tutmanızdansa, o size tutunmayı tercih edebilir. İguanalar ASLA kuyruklarından tutulmamalıdır, kuyrukları kopabilir. Kuyruk bir miktar daha uzar ancak asla eskisi gibi tamamen büyümez. Birden Fazla İguananız Varsa: Sürüngenler teritoryal hayvanlardır ve aynı kafesin içinde kavga edebilirler. Çiftleşme mevsiminde erkekler birbirlerini öldürebilir veya sürekli olarak dişinin peşinde dolanan erkek dişinin yemek yemesine fırsat vermez. İguanalar bazen kendilerinden küçük olan kafes arkadaşlarının yemeğe ve ısı kaynaklarına ulaşmasını engeller, hatta onları iştah açıcı bulabilirler! Bu sorunların en iyi çözümü iguanaları ayrı kafeslerde barındırmaktır. Referanslar ve Önerilen Kaynaklar Barten, S. The Medical Care of Iguanas and Other Common Pet Lizards. Veterinary Clinics of North America; Nov. 1993: 1213-49. Donoghue, S; McKeown, S. Nutrition of captive reptiles. Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice; Jan. 1999: 69-91. Kaplan, M. Giant Green Iguana Information Collection. http://www.sonic.net/~melissk/ig_care.html. Mader, D. Reptile Medicine and Surgery. W.B. Saunders Co. 1996. Messonier, S. Housing and Feeding Green Iguanas. Veterinary Forum; Jan. 1995: 48-9. Swofford, J. The Complete Guide to Keeping Giant Green Iguanas. Little Duck Technologies, Inc.; [email protected]. 1996. de Vosjoli, P. Designing environments for captive amphibians and reptiles. Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice; Jan. 1999: 43-68. Orijinal metin: http://www.peteducation.com/article.cfm?c=17+1796&aid=649