Yazla Gelen Sinsi Tehlike - Erlichia, Dirofilaria, Leishmania

Vektörlerle bulaşan hastalıklar: Erlichia, Dirofilaria, Leishmania -Sessiz katiller Artan hava sıcaklıkları kene, sivrisinek ve tatarcık benzeri kan emici insektlerin ve bu insektler yoluyla taşınan hastalık vakalarının sayısında gözle görülür bir artışı da beraberinde getiriyor. “Arada bağlantı yok” dense de çeşitli tabip odalarının açıklamalarından yola çıkarak, kuş gribi krizi sırasında itlaf edilen kanatlıların intikamı şeklinde de yorumlanabilir belki özellikle kene sayısındaki bu artış. Haber bültenlerinde dehşet içerisinde izlediğimiz Kırım-Kongo kanamalı ateşi vakalarını düşünün. Bu korku tablosu işin insan versiyonu. Peki evcil petlerimiz bu parazitlerden hangi hastalıkları alabilirler, hiç merak ettiniz mi? Örneğin, Ehrlichiosis’in sinsi seyri nedeniyle veteriner klinisyenler arasında “sessiz katil” diye de anıldığını söyleyerek başlayalım. Ülkemizde oldukça yaygın şekilde bulunan bu tehlikeli kan paraziti Rhipicehpalus türü keneler tarafından bulaştırılmakta, ve kuluçka dönemi 21 güne kadar uzayabilmekte. Akut enfeksiyon oluşturabildiği gibi kronikleşebilmekte, ya da subklinik olarak belirti vermeksizin sürebilmekte. Kan değerleri iyice düşene veya burunda-mukozalarda spontan kanamalar, böbrek yetmezliği, uveit gibi ağır klinik belirtiler ortaya koyana dek köpeğinizin bu kan parazitini taşıdığından aylarca haberiniz bile olmayabilir! Hastalık henüz belirtilerini ortaya koymadan çeşitli testlerle saptanabilir. Hiçbir klinik belirti olmasa da, köpeğinizi yılda en az bir kez test ettirmek hastalığı erken safhada saptamak ve kronikleşmeden tedavi edebilmek adına önemli. Özellikle yaz ayları boyunca aylık kene koruması mutlaka düzenli takip edilmeli. Dirofilaria “kalp kurdu” olarak anılan bir başka tehlikeli parazitin larva formu köpeğin kanında, erişkin formu kalbinde yaşamakta. Enfeksiyon ülkemizde de yaygın şekilde bulunan dişi sivrisinekler yoluyla yayılmakta. Parazitin yaygınlığı 2009 yılında Hatay’da yapılan bir çalışmada % 26 olarak bulunmuş. Bundan birkaç yıl öncesine kadar ülkemizde var olmadığına inanılan bu hastalık artık tarama testlerinde ve klinik olarak saptanmakta, uygun koruma önlemleri alınmaz ise Amerika’dan sonra bizim de korkulu rüyamız olma yolunda hızla ilerlemekte. Hastalık alındıktan sonra tedavi sırasında kullanılan antiparaziter ilaçlar parazitlerin ölümüne, ancak bu parazit artıklarının çeşitli damar ve dokularda tıkanma ve dolaşım bozukluklarına neden olabilmekte. Dolayısıyla diğer kan parazitleri gibi dirofilaria da aylık korunma hastalık tedavisinden daha kolay ve zahmetsiz. Leishmania “Şark çıbanı” olarak bilinen bir diğer parazit tatarcık sinekleri tarafından evcil hayvanınıza ve size bulaştırılmakta. Kuluçka süresi 7 yıla kadar uzayabildiği için özellikle orta yaşlı köpeklerde hastalık tablosu şekillendirmekte. Çok önemli bir bilgi de şu: Bu parazit için köpek ara konakçı, asıl konak insan, bu nedenle “zoonoz” (hayvandan insana bulaşabilen enfeksiyon) olarak tanımlanmakta. Enfeksiyon tablosu hafif veya şiddetli dermatit ile sınırlı kalabilir, veya ölümcül organ formunda ortaya çıkabilir. Hastalık bulaştıktan sonra yapılan tedavi etkeni tamamen ortadan kaldıramamakta, dolayısıyla koruma çok çok önemli. Hatta hastalık teşhisi konulmuş köpeklere tatarcık cinsi sinekleri uzak tutacak ilaçlı tasmalar takılarak insanları ve diğer köpekleri koruma önerilmekte. Bu noktada İran’da WHO’nun desteklediği bir çalışmada köpeklere deltametrin emdirilmiş tasmalar takılmış, çalışmanın sonunda köylerde yaşayan çocuklar ve köpekler arasında hastalık dalgasının önemli ölçüde azaldığı saptanmıştır. Yaz sıcaklarıyla birlikte artış gösteren bu hastalıklara karşı önlem almak, erken teşhisle tedaviyi kolaylaştırmak elinizde. Bu temel girizgahtan sonra tüm bu ve benzeri vektörel hastalıklarla ilgili detaylı bilgileri veteriner hekiminizden alabilir, onun yönlendirmesi ile henüz belirtileri olmasa dahi rutin check-up lar ve özel testler ile hastalıkları erken evrelerde yakalayabilir, köpeğinizin tedavi şansını yükseltebilirsiniz. Testleri temiz çıksa dahi korunma yöntemlerini öğrenebilir, bunları düzenli uygulayarak bu hastalıkların karanlık yüzleriyle hiç tanışmayan bilinçli ve mutlu köpek sahiplerinden olabilirsiniz. Herkese kuçularıyla birlikte sağlıklı günler diliyorum.